Vrijheid

“De vrijheid had oorlog onder de leden”. Ik hoor deze fraaie versregel bij de 4-mei herdenking in de Grote kerk. De dagen voor 4 mei ben ik met een vriend in Ieper. Een stad met “oorlog onder de leden”. Wat heet. In de Eerste Wereldoorlog kwamen er in de buurt van Ieper bijna een half miljoen mensen om. De Belgen spreken niet voor niets over de “Groote Oorlog”. Dat is niet teveel gezegd. Het wordt nog pijnlijker als je bedenkt dat het bij de slachtoffers bijna allemaal om jonge mannen gaat, van hooguit een jaar of 20. We lezen de namen op de oneindige kerkhoven. Op 1 kerkhof staan meer dan 8.000 kruizen. Soldier…, 18 jaar. Soldier…, 21 jaar. Soldier …, 19 jaar . Enzovoort. 
In het indrukwekkende museum in Ieper lezen we dat we bijna alle landen in 1914 meededen aan deze oorlog. Later zien we op de kerkhoven de namen van jongemannen uit Australië en Nieuw-Zeeland. Als je erover nadenkt, word je nog verdrietiger. Jonge kerels, die maanden op een boot zaten op weg naar een heel onduidelijke oorlog in een volstrekt onbekend gebied. Sommigen waren binnen een maand aan flarden geschoten. Of zij stikten door het mosterdgas. 
’s Avonds gaan we naar de herdenkingsceremonie. Die vindt elke avond om stipt om 8 uur plaats. Dit gebeurt al vanaf 1927! Maar dat is aan de opkomst niet te zien: het staat er zwart van de mensen. Zij nemen plaats onder een grote toegangspoort. Die is na de oorlog gebouwd in Romaanse stijl. Om precies 8 uur wordt de Last Post geblazen door drie muzikanten. Daarna is het twee minuten ijzingwekkend stil. De binnenkant van de kolossale poort staat vol met namen met gesneuvelden. 
Op de fraaie Grote Markt van Ieper nemen we plaats op een terras. De stad is in 1914 volledig van de kaart geveegd door de Duitsers. Bijzonder is dat Ieper compleet herbouwd is, in exact dezelfde stijl. Ook de grote kathedraal is weer herrezen. We kijken dus naar een historische binnenstad die amper een eeuw oud is. 
Een paar dagen later ontvangen we de ‘4 mei Comités’ van de gemeente. Mooi dat zoveel mensen zich hiervoor inzetten. In mijn openingswoord grijp ik natuurlijk terug op de bijzondere dagen in Ieper. De tentoonstelling over de ‘Groote Oorlog’ eindigt met de hoop dat dit nooit weer gebeurt. Wij weten helaas beter. Iets meer dan twintig jaar later startte de nog verschrikkelijkere Tweede wereldoorlog. En nu woedt er weer een vreselijke strijd op het Europese platteland. De Oekraïense havenstad Mariopol is het Ieper van deze eeuw. Leren we ooit de echte vrijheid koesteren? Zoals het koor ZinQ in onze Grote Kerk zo schitterend zong: “let us hope”.