Nooit weer
Voor de deur van de schitterende synagoge in Den Haag staan twee zwaarbewapende marechaussees. Aan de overkant staat een permanente politiepost. Dat lijkt me geen overbodige luxe. De dag ervoor hebben we in Amsterdam kunnen zien onder welke hoogspanning de Joodse gemeenschap staat. Op zich is het al bijzonder hoe lang het heeft geduurd voordat er een Holocaust-museum kwam. We zijn bijna tachtig jaar verder en nu is het er eindelijk. Maar de huidige oorlog tussen Israël en Palestina leverde bij de opening een naar beeld op. We zagen nabestaanden van de verschrikkelijke Jodenvervolging met gebukt hoofd langs woedende menigtes lopen. Mensen ageerden tegen het huidige geweld in de Gaza-strook. Daar valt echt wel het nodige over te zeggen. En natuurlijk is het demonstratierecht in Nederland een groot goed. Maar de optelsom leidt alleen maar tot verliezers in een waardige herdenking van de grootste ramp in de menselijke geschiedenis.
In de Haagse synagoge heb ik het erover met de ook aanwezige Israëlische ambassadeur. Hij was de dag ervoor natuurlijk in Amsterdam. Ik zie hem aarzelen als ik hem vraag hoe hij zich voelt. Hij heeft wel enig begrip voor de “andere gevoelens”, maar het Israëlische volk heeft na de Holocaust altijd gezegd: “never again” (nooit weer). Hij pakt mijn hand, die hij net iets langer vasthoudt dan we gewend zijn.
“Never again” komt ook terug in de bijeenkomst ter herdenking aan drie verzetshelden. Onder hen Jan Hendriks, de naam kan niet gewoner zijn. Jan was in de Tweede Wereldoorlog kruidenier in Emmer Compascuum. Hij sloot zich aan bij de bekende Zefat-verzetsgroep. Die had een onderduikershol in het Valtherbos, een paar kilometer achter ons huis. Hij werd opgepakt, en uiteindelijk vermoord in kamp Husum. Aan de nabestaanden van alle leden van de Zefat-verzetsgroep zijn onderscheidingen uitgereikt. Maar Hendriks was lange tijd spoorloos. Het is te danken aan het uithoudingsvermogen van Emmenaar Johan Withaar dat ontdekt is waar hij is omgekomen. Daarmee konden ook de nabestaanden van Hendriks in aanmerking komen voor de uitreiking van de vermaarde Yad Vashem-onderscheiding.
Het wordt een ontroerende bijeenkomst met waardevolle toespraken. Juist in deze tijd verdient Jan Hendriks postuum alle lof. De kleindochter neemt de oorkonde en de penning bewogen in ontvangst. Johan Withaar houdt een prachtige toespraak, net als Hendriks achterkleinzoon.
De bijeenkomst wordt afgesloten met een ijselijk mooi gezongen Jerusalaim, Jerusalaim. Ik neurie het onbewust als ik naar buiten loop. De twee marechaussees kijken gespannen rond. En ik denk: nooit weer.
Aan het eind van de week wordt Jelte geboren, ons eerste kleinkind. Mooi gezond mannetje, groot geluk. Hij is ook van na de oorlog en wil dat graag zo houden. Doe een beetje lief voor elkaar, en zeker voor Jelte.