Het rode potlood

Terwijl ik thuis wat aan het rommelen ben, stuit ik ineens op een oud krantenknipsel. Een foto, genomen op een stembureau. Het moet ergens begin jaren negentig zijn. Opa vertelt. In die tijd werkte ik bij de gemeente Veendam. Daar kregen we als ambtenaar de vraag om mee te helpen bij de verkiezingen. Een hele dag op een stembureau zitten is best leuk werk. 
En zeker als dat ook nog in eigen dorp kan. Jaren achtereen zat ik op het stembureau in Café De Leeuw in Borgercompagnie. Het zaaltje waar het stembureau was ingericht, rook ’s ochtends vroeg altijd nog wat rokerig en naar verschaald bier. Dat kon zo maar kloppen. Want toen in heel Nederland het rookverbod in de horeca van kracht was, vonden ze dat in Café De Leeuw nog niet echt nodig. 
Het bijzondere was dat we een paar jaar later gingen stemmen met stemcomputers. De firma Nedap uit Groenlo leverde door heel het land reuze handige apparaten. Ik kende het stemmen met het rode potlood ook nog wel, maar dit zou de echte vooruitgang betekenen. Logisch, want de typemachines op kantoor waren inmiddels ook vervangen door computers. 
Als ’s avonds om 9 uur (of was het acht uur?) de stembureaus sloten, hadden we binnen enkele minuten de uitslag. Het was een kwestie van een sleuteltje omdraaien en op een knop drukken. Als een soort kassabon rolde de uitslag eruit. Binnen het uur was je weer op het gemeentehuis, waarna vrij rap de totale uitslag volgde. 
Rond 2006 ontstond echter ruis rondom de stemcomputers. Waren ze wel betrouwbaar? En was het niet mogelijk om de stemcomputers te sturen, bijvoorbeeld met een apparaatje van buitenaf? 
De rest van de geschiedenis is bekend. De regering besluit tot nader onderzoek naar het gebruik van de stemcomputer. Het rode potlood keert voorlopig terug. We zijn inmiddels bijna twintig jaar en vele onderzoeken verder. Er is nog steeds geen stemcomputer die iedereen vertrouwt. Dat is toch opmerkelijk. Bijna heel Nederland doet zijn aangifte van de inkomstenbelasting met de computer, toch ook een werkje dat veel betrouwbaarheid vereist. Auto’s rijden zo’n beetje volledig computergestuurd. En als op het gemeentehuis de computer uitvalt, kunnen we allemaal naar huis. Maar het uitvinden van een betrouwbare stemcomputer lijkt haast onmogelijk. 
We doen het ermee. De prijs die we betalen voor stemmen met het potlood is hoog: stemmen tellen tot diep in de nacht. Maar het doel blijft hetzelfde: goed georganiseerde verkiezingen waar elke stem echt telt. Dat is belangrijk voor ons hoogste goed: stemmen in vrijheid voor een echte democratie. Ga dus vooral stemmen op 29 oktober voor de Tweede Kamer en op 18 maart voor de gemeenteraad. Wij zorgen voor het rode potlood.