Goeiendag Eem
Het staat met heel grote letters op de toegangspoort van de feesttent bij het stadion: Goeiendag Eem. Even moet ik grinniken. Zo maar zo’n heerlijke uitdrukking in de streektaal. Het is wat Veenkoloniaals, waarbij de provinciegrens tussen Groningen en Drenthe er niet zoveel toe doet. Het was de befaamde Evert Baptist, een soort Veenkoloniale André van Duin, die de term nieuw leven inblies. Nu behoort het tot de jongerentaal.
Maar als we even later de dampende carnavalstent binnengaan, is er weinig streektaal meer te horen. De eerste reden is het oorverdovende kabaal, waardoor elk fatsoenlijk gesprek lastig wordt. De carnavalsvereniging heeft er weer een mooi ‘Flintfest’ van gemaakt.
Maar de tweede reden is zorgelijker. De kans dat je jongeren in Drenthe de Drentse streektaal hoort spreken is gering. Het dialect is op zijn retour. En dat gaat sneller dan we wel eens denken (of hopen). Begin jaren tachtig werd het fenomeen al gesignaleerd. Er zijn steeds minder dialectsprekers. Kinderen groeien er niet meer mee op. En omdat afstanden tussen dorpen steeds minder een rol spelen, ontstaat er een ‘Nedersaksisch regiolect’. De verschillen tussen de noordoostelijke dialecten verdwijnen in een moordend tempo. Wat overblijft is Nederlands met een lichte tongval. En als er al een Noordelijk woord tussendoor glipt, is het vooral grappig bedoeld: “Goeiendag eem”.
Een paar dagen eerder ben ik op een afscheidsreceptie van de burgemeester van Tytsjerksteradiel. Ik ken de gemeente goed, al is het maar omdat we een tijdje in de buurt woonden. In Burgum (Bergum) ontmoet ik veel Friese collega’s. Ze praten bijna allemaal uitstekend Fries. Tegen mij schakelen ze net zo makkelijk over in het Nederlands. Dat is nergens voor nodig, want ik ben al dik veertig jaar bij een leuk Fries meisje. Mijn eerste cursus aan de Universiteit was een cursus ‘Fries voor niet-Friezen’. Daarmee behield ik haar en een goede relatie met mijn diepfriese schoonfamilie. Een jaar later maakte ik goede sier met een Friese toespraak op de zilveren bruiloft van mijn lieve schoonouders. Toen de drie dochters kwamen, was de keuze snel gemaakt. Een tweetalige opvoeding verrijkt ieders leven. Dat was altijd wel leuk als er op ons Gronings stee kinderen kwamen spelen: een vader en een mem die allebei een andere taal spreken.
Tijdens de receptie zingt de in Friesland bekende Piter Wilkens een mooi Fries lied. Ik voer heel wat gesprekjes en zeg steeds: “kin ek wol yn it Frysk”.
Het Fries heeft het ook niet gemakkelijk. Maar door het ook bij dit soort gelegenheden te blijven gebruiken, zal het nog lang een levende taal blijven. Daar kunnen we in Drenthe nog wat leren. Wees wat zuiniger op onze mooie streektaal. Kortom, spreek Drents als je het kan, en gauw eem.